Hay đi tiểu đêm, hay còn gọi là tình trạng đi tiểu nhiều lần vào ban đêm, là một vấn đề phổ biến ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tổng thể của nhiều người. Theo các nghiên cứu y khoa, tình trạng này không chỉ gây mệt mỏi mà còn có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiểu đêm giúp bạn nhận biết sớm và tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia. Bài viết này sẽ tập trung phân tích các nguyên nhân chính, từ góc nhìn y học hiện đại đến Đông y, dựa trên thông tin tham vấn từ Ông Nguyễn Thành Sử – truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y về Gan và Thận – Tiết niệu tại Dược Bình Đông.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiểu nhiều lần vào ban đêm

Tiểu đêm nhiều lần có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh, đường tiết niệu và một số vấn đề sức khỏe khác. Dưới đây là phân tích chi tiết về từng nhóm nguyên nhân, giúp bạn dễ dàng nắm bắt thông tin quan trọng.

Bệnh lý thần kinh

Các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh thường là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiểu đêm, đặc biệt khi các dây thần kinh chi phối hoạt động của bàng quang bị tổn thương. Điều này có thể xảy ra sau các sự kiện như chấn thương tủy sống hoặc tai biến mạch máu não, khiến cơ chế kiểm soát tiểu tiện bị rối loạn.

Cụ thể, một số bệnh lý thần kinh phổ biến gây ra tình trạng này bao gồm:

• Hội chứng chèn ép tủy sống: Gây áp lực lên tủy sống, ảnh hưởng đến tín hiệu thần kinh truyền đến bàng quang.
• Xơ cứng rải rác từng đám: Bệnh tự miễn làm tổn thương lớp myelin bao quanh dây thần kinh, dẫn đến rối loạn chức năng bàng quang.
• Parkinson: Rối loạn vận động ảnh hưởng đến hệ thần kinh tự trị, gây tiểu đêm do giảm khả năng kiểm soát cơ bàng quang.
• Hội chứng ngưng thở khi ngủ: Rối loạn giấc ngủ làm gián đoạn chu kỳ ngủ, gián tiếp kích thích nhu cầu tiểu tiện nhiều lần.

Những bệnh lý này thường khiến bàng quang trở nên nhạy cảm hơn, dẫn đến việc thức giấc nhiều lần vào ban đêm để đi tiểu.

Bệnh lý đường tiết niệu

Đây là nhóm nguyên nhân phổ biến nhất gây tiểu đêm nhiều lần, liên quan trực tiếp đến hệ thống bài tiết nước tiểu. Các vấn đề ở đường tiết niệu có thể kích thích bàng quang, gây cảm giác mót tiểu liên tục, đặc biệt vào ban đêm khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi.

Chi tiết các bệnh lý bao gồm:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Vi khuẩn xâm nhập gây viêm, dẫn đến triệu chứng như tiểu buốt, nước tiểu có mùi hôi, tiểu đêm nhiều lần, nóng rát niệu đạo, thậm chí tiểu ra máu hoặc mủ. Phụ nữ thường dễ mắc hơn do cấu trúc giải phẫu.
• Dị vật ở đường tiểu hoặc sỏi thận: Sỏi hoặc dị vật kích thích niêm mạc, khiến bàng quang co thắt thường xuyên, gây tiểu đêm và tiểu nhiều lần.
• Bệnh ở bàng quang: Như bàng quang tăng hoạt (bàng quang co thắt không kiểm soát), tắc nghẽn bàng quang, viêm bàng quang, thoát vị bàng quang hoặc ung thư bàng quang. Những tình trạng này làm giảm khả năng lưu trữ nước tiểu, dẫn đến tiểu đêm.
• Bệnh ở tuyến tiền liệt: Ở nam giới, u xơ tuyến tiền liệt, phì đại tuyến tiền liệt hoặc tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt chèn ép niệu đạo, gây khó khăn trong việc bài tiết, từ đó dẫn đến tiểu đêm.
• Bệnh ở thận: Suy thận hoặc bệnh thận mãn tính làm suy giảm chức năng lọc và bài tiết, khiến thận đào thải nước tiểu liên tục, hệ thần kinh báo hiệu buồn tiểu thường xuyên, đặc biệt vào ban đêm.

Hình ảnh minh họa một người đàn ông đang gặp vấn đề về đường tiết niệu có thể giúp hình dung rõ hơn: cơ thể mệt mỏi, thường xuyên thức giấc do tiểu đêm, phản ánh sự kích thích từ các bệnh lý này.

Bệnh lý khác

Bên cạnh thần kinh và đường tiết niệu, một số bệnh lý toàn thân cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiểu đêm. Những vấn đề này thường ảnh hưởng gián tiếp đến sự cân bằng nước và hormone trong cơ thể.

Cụ thể:

• Suy tim: Tim yếu không bơm máu hiệu quả, dẫn đến tích tụ dịch ở chi dưới ban ngày và tái phân bố vào ban đêm, tăng lượng nước tiểu.
• Đái tháo đường: Mức đường huyết cao làm tăng bài tiết nước tiểu để loại bỏ đường dư thừa, gây tiểu đêm nhiều lần.
• Bệnh lý vùng chậu: Như viêm khớp phản ứng hoặc các vấn đề cơ sàn chậu, gây chèn ép bàng quang.
• Các bệnh phụ khoa: Ở phụ nữ, sa tử cung hoặc viêm âm đạo có thể kích thích đường tiết niệu, dẫn đến tiểu đêm.

Những bệnh lý này thường kết hợp với các triệu chứng khác, giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.

Tiểu đêm theo góc nhìn Đông y

Theo Y học cổ truyền, tiểu đêm nhiều lần liên quan chặt chẽ đến tạng Thận – một trong ngũ tạng quan trọng, chịu trách nhiệm điều tiết thủy dịch (nước) trong cơ thể. Thận không chỉ tàng tinh (lưu trữ tinh khí) mà còn hỗ trợ nhiều chức năng thiết yếu khác, như:

• Gốc của tiên thiên: Thúc đẩy sinh trưởng, phát dục, sinh đẻ và hóa sinh huyết dịch.
• Chủ thủy: Điều tiết và trao đổi thủy dịch, đảm bảo cân bằng nước.
• Chủ cốt tủy: Nuôi dưỡng xương, răng và tủy não.
• Chủ nạp khí: Hỗ trợ phổi trong việc hít thở.
• Vinh nhuận ra tóc: Giúp tóc chắc khỏe, bóng mượt.
• Khai khiếu ra tai: Duy trì thính giác nhạy bén.
• Chủ nhị âm: Điều tiết đại tiện và tiểu tiện.
• Quan hệ biểu lý với bàng quang: Cùng phối hợp bài tiết nước tiểu.

Khi Thận khí suy yếu, chức năng điều tiết thủy dịch bị rối loạn, dẫn đến tiểu đêm. Bàng quang – cơ quan biểu lý của Thận – cũng suy giảm, khiến nước tiểu không được giữ lại hiệu quả. Người trẻ khỏe mạnh thường có âm dương cân bằng, ít gặp tiểu đêm. Ngược lại, người cao tuổi do Thận khí hư suy, đặc biệt ban đêm khi âm thịnh dương suy, dễ gặp tình trạng này.

Các triệu chứng kèm theo theo Đông y bao gồm:

• Suy giảm khả năng sinh lý.
• Đau lưng, mỏi gối, khó thở, ù tai.
• Rối loạn tiểu tiện và đại tiện.
• Chân tay lạnh, tóc khô rụng hoặc bạc sớm.

Ông Nguyễn Thành Sử, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông, nhấn mạnh rằng việc bổ thận từ góc nhìn Đông y có thể hỗ trợ cải thiện triệu chứng do Thận kém. Ví dụ, sản phẩm Bổ Thận Bình Đông với các thảo dược tự nhiên giúp bổ thận, hỗ trợ giảm triệu chứng đau lưng, mỏi gối, tiểu đêm, tiểu nhiều lần, tiểu không tự chủ, tiểu rát do thận kém, dựa trên truyền thống dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm.

Yếu tố nguy cơ

Ngoài bệnh lý, một số yếu tố lối sống và sinh lý có thể tăng nguy cơ tiểu đêm nhiều lần, làm tình trạng trở nên phổ biến hơn.

Cụ thể:

• Lối sống: Uống quá nhiều nước hoặc sử dụng chất kích thích (cà phê, rượu) vào buổi tối gây mất cân bằng dịch cơ thể, kích thích bàng quang.
• Thay đổi nội tiết: Phụ nữ trong giai đoạn mang thai, tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc sinh đẻ nhiều lần thường gặp do hormone biến động.
• Lão hóa: Tuổi cao làm rối loạn hormone ADH (giảm khả năng giữ nước), thận giảm cô đặc nước tiểu, dẫn đến tiểu đêm.
• Sử dụng thuốc: Thuốc lợi tiểu, thuốc huyết áp, suy tim hoặc Parkinson kích thích thận lọc máu nhiều hơn, gây tiểu đêm.
• Căng thẳng mệt mỏi: Stress kéo dài ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gián tiếp gây rối loạn tiểu tiện.
• Tắc nghẽn hô hấp: Như ngáy ngủ hoặc ngưng thở, làm gián đoạn giấc ngủ và tăng tiểu đêm.

Hiểu rõ các yếu tố này giúp nhận diện sớm, nhưng nhớ rằng tiểu đêm có thể là dấu hiệu cần khám chuyên khoa.

Bài viết này dựa trên thông tin y khoa đáng tin cậy và góc nhìn Đông y, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiểu đêm. Nếu gặp triệu chứng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để chẩn đoán chính xác.

————–

Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Sử, truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y về Gan và Thận – Tiết niệu tại Dược Bình Đông

Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y tại Địa chỉ: 43/9 Mễ Cốc, Phường Phú Định, TP.HCM

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Sử – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(*) Theo dõi Facebook Lương y Nguyễn Thành Sử: https://www.facebook.com/nguyenthanhsu.binhdong/

 để cập nhật thêm thông tin sức khỏe hữu ích mỗi ngày.